LEMMER – Klagen over de gemeente is van alle tijden. Vooral de groenvoorziening is iets dat mensen nogal bezighoudt. Ook het groen op de begraafplaatsen en het andere onderhoud rondom de laatste rustplaats van mensen wordt vrij vaak onder de loep genomen. Joost van Dijk, manager team dienstenbeheer van gemeente De Fryske Marren gaf tijdens een bezoek aan de begraafplaats in Lemmer antwoord op allerlei vragen rondom dit item.
Plan voor verbeteringen
Ook kwam hij met nieuws: er komt een plan om verbeteringen door te voeren voor 15 openbare begraafplaatsen in de gemeente De Fryske Marren. Momenteel worden alle problemen in kaart gebracht en daarna worden er zo mogelijk oplossingen voor gezocht. Maar zo zegt hij ook: niet alles kan. Er is ook niet voor alles geld, want dat is er nu eenmaal niet in overvloed bij gemeenten. Daarbij speelt ook nog een ander punt een rol: er zijn in deze arbeidsmarkt maar weinig gekwalificeerde hoveniers die op een begraafplaats willen werken.
Biodiversiteit en duurzaamheid
En er moet ook rekening worden gehouden met biodiversiteit, duurzaamheid en klimaatveranderingen. Van dat laatste is ook een steeds grotere categorie burgers doordrongen. Zij vinden het bijvoorbeeld niet erg dat op de begraafplaats op dit moment overal paardenbloemen staan en ook blijven staan. Goed voor de insecten, maar het geeft ook een natuurlijke look. Van Dijk en zijn team zijn er verder wel van doordrongen dat je het nooit iedereen naar de zin kunt maken als het gaat om dit soort zaken. Maar naar verbeteringen wordt met het nieuwe plan in ieder geval gestreefd.
Niet gemaaid
Wie de begraafplaats in Lemmer opstapt, ziet nadat hij het eerste veld is overgestoken een heel groot stuk begraafplaats wat niet gemaaid is. Wel aan de kanten waar de graven liggen en een stuk looppad, maar de rest ligt er nog onberoerd bij. Een duidelijke keuze, want de gemeente wil graag kijken wat daar gebeurt qua natuur. Als duidelijk is wat daar zomaar ontstaat, wordt beoordeeld of er iets anders mee moet gaan gebeuren. Maar een veld vol voorjaarsbloeiers bijvoorbeeld, zien ze wel zitten bij de afdeling.
Groot probleem: de droogte
Een groot probleem op de nieuwe begraafplaats in Lemmer is de droogte, vertelt van Dijk. De laatste rustplaats in Lemmer ligt vooral op zand met daarop iets van 20 centimeter teelaarde. Het ligt bovendien hoger dan de omgeving dus er is geen enkele mogelijkheid om die droogte voor te zijn. In de zomer is het bovendien bloedheet op de begraafplaats. Een irrigatiesysteem brengt geen uitkomst omdat het water zo weer naar lagergelegen delen stroomt. Vorig jaar met die enorme droogte leidde dat soms tot hele nare situaties. Maar ook het inklinken van de kist zorgt er voor dat de grond boven een graf soms verzakt. Dat wordt dan wel zo snel mogelijk opgevuld, maar onplezierig is dat wel.
Pad vervangen door gras
Tussen de graven was altijd een pad met rode mijnsteen, maar dat is een aantal jaren geleden vervangen door gras. Dat gras ziet er anders uit dan de rest omdat de ondergrond anders is, waardoor hier een andere soort groeit. De roodbruine sprieten steken af bij het groen van het andere gras. Sommige mensen vinden dat niet mooi weet Van Dijk. Maar de gemeente ziet zeker wel mogelijkheden in soorten gras of andere gewassen die beter bestand zijn tegen de droogte en de hitte. Dat wil ze onder andere uit gaan zoeken. Ook weet ze dat door het verdwijnen van de paden het lopen er niet gemakkelijker op geworden is, zeker niet voor mensen met een rollator bijvoorbeeld. Wellicht dat een beschikbare terrein-rollator op sommige begraafplaatsen het lopen op deze ondergrond vergemakkelijkt.
Maaien: op veel plekken kunnen geen grote maaiers worden ingezet
Maaien: het is ook zo’n onderwerp dat de gemoederen altijd bezighoudt. Bij het maaien lopen de medewerkers vooral op tegen het feit dat er op veel plekken geen grote maaiers ingezet kunnen worden. En handwerk is arbeidsintensief: daar is onvoldoende geld voor. Bovendien staan er op de begraafplaats in Lemmer heggen die ook niet zo efficiënt zijn geplaatst en het maaien en verwijderen van onkruid bemoeilijken. Gedacht wordt aan het plaatsen van bloeiende vaste planten en struiken, waar nu die heggen staan. Dat maakt het beeld ook wat anders en vooral opener.
Niet iedereen wil op het kerkhof werken als hovenier
Een probleem waar de gemeente verder mee kampt is dat ze moeilijk aan personeel komen. “Niet iedereen wil als hovenier op een kerkhof werken. Dat roept bij velen emoties op, want het gaat niet alleen om het onderhoud. Deze hoveniers moeten bijvoorbeeld ook het graf dichten en soms zelfs als voorloper fungeren bij een begrafenis.” Wie overigens denkt dat er bijna niet gemaaid wordt door de bestaande ploegen heeft het mis. Juist op deze zonovergoten maandag wordt er op allerlei plekken gemaaid. Met 6 man tegelijk. En het gebeurt ook elke 14 dagen. “Maar ook daarbij zijn we wel weer afhankelijk van de natuur, van het weer en van de toestand van de grond op dat moment. Soms is het gras zo nat na het maaien dat je het machinaal niet kunt opvegen. Dan blijft het liggen en daar storen mensen zich soms ook weer aan.”
Wandelroute
Ook wordt voor de begraafplaats in Lemmer gedacht aan een soort wandelroute buiten de buitenhaag. “Zodat er toch echt een plek ontstaat voor bezinning en reflectie.” Om dat te bewerkstelligen zijn meer en mogelijk verplaatsbare bankjes misschien een optie. Zodat ook ouderen bijvoorbeeld een tijdje comfortabel bij hun geliefde kunnen zitten. Van Dijk: “In Amsterdam op de begraafplaats, kwam elke kerst een man een kerstmaal op het graf van de geliefde overledene opdekken. Zo ontroerend. Maar zo zou het moeten zijn: dat er ruimte en voorzieningen zijn voor verschillende gevoelens en manieren van herdenken en overdenken.”
Deel waar de kinderen liggen opwaarderen
Verder zijn er ook ideeën over het opwaarderen van het gedeelte waar kinderen liggen begraven. Ook het monument voor het ongeboren kind ligt zo open en bloot dat rouwen daar wel heel erg publiekelijk wordt. Ook voor dat deel worden nieuwe mogelijkheden in kaart gebracht. Verder zijn er ideeën over het beschrijven van de geschiedenis van de begraafplaats. Vaak is die niet bekend en vinden mensen dat wel interessant. Die geschiedenis zou dan voor iedereen toegankelijk moeten zijn op de begraafplaats zelf.
Willen echt wat doen waar mogelijk
De meeste bezwaren van nabestaanden ziet de gemeente echt wel, benadrukte van Dijk. En ze wil er ook graag wat aan doen als dat mogelijk is. Onlangs is er dus een projectteam bij de begraafplaatsen in de hele gemeente langs geweest om in kaart te brengen wat de problemen zijn. Plan is vervolgens om voor de komende 10 jaar te komen met verbeteringen waar dat mogelijk is. De gemeenteraad moet daar ook nog over beslissen, maar het is ook de bedoeling om de bevolking uitleg te geven over de ideeën. Want zo weet het team van Van Dijk: ”Iedereen wil dat hun nabestaanden er goed bij liggen.” Gezocht wordt naar technische oplossingen voor die bekende problemen. “Aan de andere kant is die natuur ook wel een factor waar je niet omheen kunt en die er gewoon is. Een passend evenwicht tussen natuur en onderhoud lijkt dan ook het meest voor de hand liggend.”
