Maandenlang bleef de wereld gissen naar wat de Russische president Vladimir Poetin van plan was met Oekraïne. Westerse leiders waarschuwden dat een invasie waarschijnlijk was toen hij zo’n 150.000 troepen rond de landsgrenzen stuurde en veiligheidseisen stelde aan de Verenigde Staten en de NAVO die waarschijnlijk nooit ergens toe zouden leiden. Die vrees werd deze week werkelijkheid, toen de Russische leider een brede invasie lanceerde. Al snel loeiden luchtalarmsirenes in Kiev en woedden er veldslagen in het hele land. Maar, waarom wil Poetin Oekraine graag toevoegen aan Rusland?
Rusland en Oekraïne zijn met elkaar verbonden door een gemeenschappelijke geschiedenis sinds de negende eeuw, toen Kiev de hoofdstad werd van de oude staat Rus. Ze hebben ook nauw verwante talen, waarbij veel mensen in de twee landen sterke familiebanden delen. In het begin van de 20e eeuw vormden de twee naties en het nabijgelegen Wit-Rusland de Slavische kern van de communistische Sovjet-Unie. De twee buren bleven op één lijn na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991, maar begonnen uit elkaar te drijven in de jaren 2000 toen Kiev een diepere integratie met Europa zocht.
De relatie was volledig verzuurd in 2014, toen maanden van dodelijke protesten en de omverwerping van de pro-Russische regering van Oekraïne culmineerden in de annexatie door Moskou van het Krim-schiereiland en Rusland zijn gewicht achter de separatistische opstand in het oosten van Oekraïne wierp. Jarenlang heeft Poetin gezegd dat Russen en Oekraïners historisch en cultureel zo dicht bij elkaar liggen dat ze in wezen één volk zijn. Hij heeft ook gezegd dat Oekraïne als onafhankelijk land een kunstmatige constructie is en betreurde het uiteenvallen van de Sovjet-Unie als “de grootste geopolitieke catastrofe van de eeuw”. Terwijl hij op oorlog afstevende, kwamen zijn scheve opvattingen over de geschiedenis en de staat van Oekraïne weer naar boven, waardoor zelfs de meest doorgewinterde Kremlinologen verontrust raakten.
In een onsamenhangende toespraak die bijna een uur duurde, zei de Russische leider dat het moderne Oekraïne “volledig is gecreëerd door het communistische Rusland” en sindsdien in handen is gevallen van nationalisten en corrupte “marionetten” gecontroleerd door het Westen. Hij zei dat het niet “slechts een buurland” was, maar “een integraal onderdeel van onze eigen geschiedenis, cultuur en spirituele ruimte”.
Een voormalige KGB-officier, Poetin, 69, heeft geprobeerd de positie van Rusland in de wereld te herstellen sinds hij in 1999 de leider van het land werd. De toenemende aanwezigheid van de NAVO in Oost-Europa, die in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog werd opgericht als een bolwerk tegen de Sovjet-Unie, en de nauwe banden van het Westen met Oekraïne vormden de kern van de eisen van Rusland in de maandenlange impasse.
De officiële lijn van het Kremlin te midden van de patstelling concentreerde zich op de eisen van Poetin voor veiligheidsgaranties, waaronder een stop van de uitbreiding van de NAVO naar het oosten en het geven van een formeel veto aan Rusland tegen Oekraïne om ooit toe te treden tot de militaire alliantie. Het zei ook dat het wilde dat de NAVO haar militaire inzet in de regio zou terugdraaien. De eisen zouden het Europese veiligheidslandschap aanzienlijk veranderen en werden grotendeels afgewezen door Washington en de militaire alliantie.
