Theater Verboden Toegang VrijhelD verhaalt over moeilijke keuzes en keuzevrijheid

Foto' Keet & Co

LEMMER – De thema’s vrijheid, helden, keuzevrijheid en bevrijding samengevlochten tot een theatertocht, in een boerderij nabij en bij een oorlogsmonument aan de oever van het IJsselmeer. Zo laat de theatervoorstelling Verboden Toegang 3.0 VrijhelD zich het beste omschrijven. De organisatie van dit best omvangrijke project hulde zich in mysterieus stilzwijgen om de verrassingseffecten in het geheel zo veel mogelijk te behouden. Betrokkenen hielden dan ook de kaken stijf op elkaar.

Schakelen hoort bij outdoortheater

Maar dit weekend, 15 en 16 april 2023 mochten ze los. Theatergroep De Hege Fonnen en organisator Keet & Co brachten twee maal 75 man en vrouw met antieke bussen van het NOV museum in Ouwsterhaule van pleisterplaats De Eerste Aanleg naar boerderij De Groninger, waar de bezoekers werden onthaald op toneel, muziek, poëzie en vraagstukken verwerkt in verhalen. Om thuis nog eens over na te denken en na te praten. Het weer zat niet mee, waardoor een deel van het programma werd omgegooid. Caro Agterberg, organisator: “Maar schakelen hoort bij outdoortheater.”

De weg langs de boerderij

Tineke Warringa, voorzitter van de theatergroep: “We hadden het toneelstuk ‘De weg langs de boerderij’ in 2020 al op de plank liggen voor de viering van 75 jaar bevrijding. Maar zoals iedereen weet: Corona, dus maar weer terug op de plank.” In 2022 begon het toch te kriebelen, waarom het project niet weer op te pakken. Vrijheid is van alle tijden. Warringa vervolgt: “Toen heb ik weer contact gezocht met Caro Agterberg en Marjan van der Wal van Keet & Co. In 2019 hebben we als onderdeel van een theatertocht in Lemmer – Verboden Toegang Bedscenes – een eenakter gespeeld. De samenwerking is toen heel goed bevallen. We wisten dat de organisatie bij hen in goede handen was.” En zo gebeurde.

De achtergrond was de uitdaging

De voorbereiding startte eind 2022. Agterberg: “Zo’n totaaltheater start dan met bijvoorbeeld zo’n toneelstuk als basis en dan gaat het balletje rollen, de ideeën gaan over en weer. Eerst is de sky the limit – alles kan en mag – en dan gaan we toespitsen. Al snel kwam ik tot de titel VrijhelD, een samenstelling van vrijheid en helden. Van der Wal: “Bij dit toneelstuk was de uitdaging de achtergrond. Wat is een beter toneel voor dit stuk dan een echte boerderij, maar dan bij voorkeur wel in combinatie met een oorlogsmonument, om zo de verbinding te kunnen leggen. Ik wist van De Groninger en van het oorlogsmonument.”

Eigenaren openen genereus hun deuren

Dat de eigenaren van De Groninger – Harmen en Lieske Bangma – zo genereus hun deuren zouden open gooien voor zo’n productie, hadden Agterberg en Van der Wal niet verwacht. Niets was hun te gek. Harmen Bangma: “Toch mooi dat zoiets hier plaats kan vinden? Onze boerderij leent zich daar prima voor.” Lieske Bangma vult aan: “Wij zijn wel wat gewend.”
Dus werd afgelopen weken de boerderij De Groninger bijkans overgenomen en omgetoverd tot een heus podium. En afgelopen weekend was het dan zover. Dat 15 april ook nog eens Fryske Befrijdingsdei was, was een bijzondere, maar toevallige samenloop van omstandigheden.

Verslag van het theaterstuk

Het publiek werd ontvangen in De Eerste Aanleg, niet wetende dat dit een pleisterplek zou zijn. De mensen werden door loten met positieve woorden ingedeeld in twee groepen. En het kon zo maar zijn dat als je samen was gekomen dat je in verschillende groepen terecht kwam. De twee groepen werden apart van elkaar naar antieke bussen gebracht. Bij de rotonde na de Prinses Margrietsluis scheidden ineens de wegen. De ene bus rechtdoor over de provinciale weg en de andere via de rotonde parallel over de B-weg. Men kon nog even naar elkaar zwaaien – terwijl via een geluidsbestand ‘Het geweten’ tot de reizigers sprak: “Heeft u zich zomaar laten leiden door een kleur van een kaartje. Ziet u uw partner ooit weer terug? Daar gaan ze.”

Eigen route met intermezzo’s

Beide bussen hadden zo hun eigen route met eigen intermezzo’s. De bus over Sondel kreeg kaartjescontrole van Boris Hooday (Wybren Landman – postbode, maar nu even niet) die zowaar beide dagen te maken kreeg met ontbrekende kaartjes of protesterende reizigers, die hij uit de bus plukte en het laatste stuk – naar de Groninger liet lopen. Of fietsen, maar dan wel met Hooday achterop.
De bus over De Leijen trof een vluchteling die zodra hij toegang kreeg tot de bus, vervolgens nog twee maten wenkte: “We mogen mee.” Het publiek in de twee bussen kwam weer samen bij De Groninger. Daar vanuit de nok van de boerderij kreeg men een lezing van Caro Agterberg over de architectuur van de Groninger boerderij, zoals Caro zei ‘een allochtoon in Friesland’, die een eigen constructie heeft en zij nam het publiek meenam in de geschiedenis van het ontstaan van deze boerderij.

Muziek uit Schindlers List en TedTalk over vrijheid

Terwijl het publiek plaats nam in de geïmproviseerde theaterzaal, stemden de celliste en de toetsenist hun instrumenten, gezeten op de hooizolder. Toen iedereen zat, ging het stemmen naadloos over in het muziekstuk Schindlers List. Daarna speelde theatergroep De Hege Fonnen ‘De weg langs de boerderij’ dat het thema ‘wanneer zet je je eigen leven en dat van je gezin op het spel in tijden van onzekerheid en oorlog’ behandelt. Indrukwekkend spel van de theatergroep dat moeilijke keuzes verbeeldt. Dit werd nog onderstreept door een Tedtalk van Caro Agterberg op een cruciaal moment in het stuk, over wat nu eigenlijk vrijheid is.

Janneke Warringa (leadzangeres), Elske Fekkes (zang), Andrea Meijer (cellist) en Peter van der Zwaag (toetsen) namen de muzikale finishing touch in de boerderij voor hun rekening. Ze vertolkten zo prachtig de liedjes Dat zou mooi zijn (van De Dijk), Do en Ik (Friese vertaling van Jij en ik van Robbert Long) en Vrijheid (Liesbeth List), dat sommige toeschouwers stiekem een traantje wegpinkten. De liedjes in sync met het thema.

Verborgen monument

Na een pauze met koffie, thee en Friese en Groninger koek kon het publiek weer in de bus plaatsnemen om de reis te vervolgen naar het toch wel wat verborgen monument bij het IJsselmeer, waarvan veel mensen het bestaan niet wisten. De ijzige gebeurtenis die zich daar afspeelde werd verteld door Marjan van der Wal, gevolgd door een gedicht van Job Degenaar – speciaal voor deze gelegenheid geschreven – voorgedragen door Japke Schurer. De theatertocht werd ceremonieel afgesloten met het leggen van een steen met de term ‘Vrijheld’. Zaterdag waren de weersomstandigheden zo slecht dat verhaal en gedicht in de bussen werden voorgedragen en de steenlegging werd aangekondigd. Vanuit de bus had het publiek zicht op het door fakkels omringde monument.

Vluchtelingen die vrijheid vinden

Daarmee werd het einde van de avond ingeluid en werd de terugreis aangevangen. Op zondag zag het publiek mevrouw Jörgler en Mira Jörgler – de vluchtelingen in het stuk – de vrijheid vinden. En bij vertrek, zwaaiden de spelers het publiek uit. De bussen werden voorgegaan door postbode Hooday, die – na het mislopen van de vluchtelingen – vervolgens het bos inreed..

Wees u bewust van uw keuzes, maar vooral Kies zelf… Wees VRIJ

Na aankomst bij De Eerste Aanleg moest het Geweten in de bus nog weer even aan het verstand peuteren: “Wees u bewust van uw keuzes, maar vooral: Kies zelf…wees VRIJ!”
Theatergroep De Hege Fonnen en Keet & Co danken het publiek voor de komst en voor de enthousiaste en lovende reacties.

Subsidies, medewerkers en spelers

Deze Totaaltheaterproductie kwam tot stand door een subsidie van De Fryske Marren, sponsoren: Jumbo Lemmer, De Hyptheekshop Lemmer Kluger’s Graveer en Signbedrijf, Akse Catering, Expert Lemmer, Graasboerderij Deinum.

Met medewerking van Janneke Warringa cs, Job Degenaar, NOV museum en al onze geweldige vrijwilligers. En de gastvrijheid van De Eerste Aanleg. Maar last but not least dankzij de onovertroffen gastheer/gastvrouw De familie Bangma van De Groninger.
Spelers in volgorde van opkomst: Anneke de Vries (Moeder: Nuska Markowitz) Klazina van der Veen (dochter Nina Markowitz), Bert Schotpoort (vader Janus Markowitz) mevrouw Hooday (Willy Kuipers) Tineke Warringa (mevrouw Jörgler-vluchteling), Martha Bijl (dochter Mira Jörgler-vluchteling), Wybren Landman (Boris Hooday), Monique Atsma (souffleuse) en Atje-Rie Sieperda (begeleiding).

error: Let op: Deze inhoud is beschermd! Kopiëren of bron bestanden te gebruiken is niet toegestaan!