LEMMER – De documentaire ‘De kinderen van Truus’ over verzetsheldin Truus Wijsmuller, inspireerde Margje Wittermans tot het maken van de muziektheatervoorstelling ‘Waarom Truus’. Iedereen die deze documentaire ziet (nog te zien via NPOstart), begrijpt waarom deze geschiedenis Wittermans zo emotioneerde. Margje Wittermans speelt op 1 maart in theater Lemmer haar muziektheater Waarom Truus. Kaarten zijn te verkrijgen bij Primera Lemmer en online via theaterlemmer.nl
Verzetsheld Truus Wijsmuller
In ‘Waarom Truus’ vertolkt Margje Wittermans verzetsheldin Truus Wijsmuller. Een ongekend verhaal dat verteld en gehoord móet worden. De geschiedenis van Truus Wijsmuller, die vele Joodse kinderen redde van de dood, raakt op een diep niveau. “Het is een relatief onbekend verhaal. Maar het moet verteld worden”, vertelt Margje overtuigend. Juist nu, in deze tijd van onrust en van oorlogen, die niet meer zo ver van ons bed zijn als voorheen. Daarom brengt ze het verhaal van Truus, dat staat voor onbaatzuchtigheid, daadkracht en doorzettingsvermogen, nu al voor het derde jaar naar het theater.
De voorstelling gaat over de geschiedenis van verzetsheldin Truus Wijsmüller (Geertruida Wijsmuller 1896-1978) die voorafgaand aan en tijdens de tweede Wereldoorlog meer dan 10.000 kinderen redde uit de handen van de Duitsers. Nadat Truus Meijer trouwde met Joop Wijsmuller, mocht zij niet meer werken. Iets wat in onze tijd bijna niet voor te stellen is. Het huwelijk bleef kinderloos, daarom besloot Wijsmuller sociaal werk te gaan doen.
Laat Joodse kinderen vertrekken naar Engeland
In 1938 toog Truus op verzoek van de Britse regering naar Wenen om Eichmann te bewegen om Joodse kinderen tot 17 jaar te laten vertrekken naar Engeland. Eichmann dacht eerst dat ze gek was, maar door haar moedige optreden ten opzichte van hem én zijn overtuiging dat het een onmogelijke opdracht was, gaf hij haar toestemming om, als zij dit kon organiseren, om binnen 5 dagen op de Joodse rustdag – zaterdag 10 december 1938 – met 600 kinderen per trein te vertrekken. Dit lukte wonderwel. Truus organiseerde het vertrek van 600 kinderen en verliet met hen Wenen, 500 kinderen gingen daarna door naar Engeland en 100 kinderen bleven in Nederland. En daar bleef het niet bij. Nadien organiseerde ze nog vele van dit soort kindertransporten en redde zo vele, vaak Joodse, kinderlevens. Truus werd in mei 1942 gearresteerd, maar werd wegens gebrek aan bewijs weer vrijgelaten. Na de oorlog zette ze haar sociale werk met kinderen voort. Bij haar inspanningen had ze de onvoorwaardelijke steun van haar man Joop. In 1978 overleed Truus.
“Zo aangedaan: raakte keer op keer in tranen”
Een jaar later – in 1979 – kwam Margje ter wereld. Margje groeide op en trad in de creatieve voetsporen van haar ouders Joop Wittermans en Machteld Kammeijer. Ze voltooide de toneelschool en maakt nu haar eigen theatervoorstellingen. Wittermans werd een paar jaar geleden als stemactrice gevraagd voor een NPO-documentaire over Truus Wijsmuller, ‘De kinderen van Truus’. Slechts drie zinnen van Truus hoefde zij er maar voor in te spreken, maar Wittermans was zo aangedaan, dat zij een half uur deed over de betreffende woorden. Keer op keer raakte ze in tranen. Wittermans: “Het verhaal ging zo onder mijn huid zitten, dat ik wist dat ik er iets mee moest. Deze geschiedenis verdient de aandacht.”
Intensieve research
Geïnspireerd door de persoon Truus maakte ze, samen met regisseur Bruun Kuijt op basis van intensieve research naar Truus, de teksten voor het muziektheater ‘Waarom Truus’. Muzikant/componist Janos Koolen componeerde de muziek en begeleidt haar in de voorstelling. En Margje vertolkt Truus, maar speelt ook een kind uit het transport en een moeder die haar kind meegeeft aan Truus. Door nuances in de personages, word je als vanzelf meegenomen in wie wie is.
Veel kinderen gered, maar ouders moesten hun kroost wel meegeven aan deze onbekende vrouw
Wittermans schetst: “Vele kinderen werden van de dood gered, maar ouders moesten wel hun kinderen meegeven aan deze onbekende vrouw, zonder te weten of ze hen ooit nog terug zouden zien. Dat is als ouder toch niet te doen?”, is haar retorische vraag. Wittermans vindt het verhaal zo belangrijk, dat ze zich elke keer weer kan oppeppen om de geschiedenis van Truus voor het voetlicht te brengen. Dat ze dit nu al 3 jaar doet met deze voorstelling betekent niet de routine erin sluipt. Wittermans: “Daar is het verhaal te heftig voor, maar zijn ook de reacties uit het publiek te intens. Je ziet dat het mensen raakt. En nee, het is niet alleen maar een heftig verhaal, het wordt afgewisseld met liedjes en ook met komische elementen.”
Waarom?
Wittermans wil nog graag kwijt: “Een oud Joods gezegde is: red je één leven, dan red je de wereld. En Truus redde er meer dan 10.000. Als je me vraagt: Waarom Truus? Nou daarom!” Wittermans, zelf moeder van een dochter van zeven, vindt dat in het kader van de kostbare, maar ook de breekbare vrijheid van deze en toekomstige generaties, dat verhalen uit de oorlog levend gehouden moeten worden. “We moeten onze ogen er niet voor sluiten. Dat gezegde vertelt ons tegelijk dat ook kleine gebaren er toe doen. We kunnen niet allemaal zo heldhaftig zijn als Truus. Maar alle kleine wonderen samen maken een groot wonder. Als we daar maar van overtuigd blijven.”
Meer informatie over Waarom Truus kaartverkoop
Margje Wittermans speelt op 1 maart in theater Lemmer haar muziektheater Waarom Truus. Kaarten zijn te verkrijgen bij Primera Lemmer en online via theaterlemmer.nl
